کلید مینیاتوری

کلید مینیاتوری یا فیوز مینیاتوری(به انگلیسی: Miniature Circuit Breakerیا به اختصار MCB) یک کلید الکترومکانیکی خودکار است که در تجهیزات الکتریکی خانگی و صنعتی برای حفاظت در برابر اتصال کوتاه و جریان اضافه بار به کار می‌رود.
این کلیدها با عملکرد خودکار، بعد از قطع شدن، مجدد به مدار باز می‌گردند. به عبارت دیگر، زمانی که جریان برق از حد مجاز عبور می‌کند، فیوز مینیاتوری به صورت خودکار جریان را قطع می‌کند تا از آسیب‌ رساندن به سایر اجزای مدار و وسایل جلوگیری شود.
این تجهیزات در سیم‌کشی خانه‌ها، موتورها، مدارهای کنترل، سیستم‌های روشنایی و غیره به کار می‌روند. برای انتخاب مناسب‌ترین کلید مینیاتوری برای ساختمان‌ها، نیاز به درک نیازهای خاص هر محیط داریم تا از ایمنی و بهره‌وری بهتری برخوردار شویم.

طریقه عملکرد کلید مینیاتوری:

کلید مینیاتوری یک وسیله حفاظتی الکتریکی قطع‌ کننده جریان است که مدارهای الکتریکی را در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه حفاظت می‌کند. این کلیدها به دو صورت مختلف باعث قطع مدار می‌شوند:

1. عملکرد الکترومغناطیسی:

هدف از این عملکرد در کلید مینیاتوری، حفاظت در مواقع اتصال کوتاه است. به این صورت که سیم پیچ جریان اتصال کوتاه را به صورت مغناطیسی تشخیص می‌دهد و عملکرد فیوز مینیاتوری شروع می‌شود.

2. عملکرد بی‌ متالی:

این عملکرد کلید مینیاتوری برای حفاظت در مواقع اضافه بار است. به عبارت دیگر، در صورتی که جریان برق از حد مجاز عبور کند، عملکرد بی‌ متالی کلید مینیاتوری جریان را قطع می‌کند.
کلید مینیاتوری به دلیل اندازه‌ی کوچک و عملکرد بالا، جایگزینی مناسب برای کلیدها و سوئیچ‌ های بزرگ و سنگین قدیمی شده‌اند. این کلیدها در انواع مختلفی از مدارهای الکتریکی، از مدارهای کوچک و تخصصی تا مدارهای بزرگ و صنعتی، استفاده می‌شوند.

نحوه انتخاب کلید مینیاتوری مناسب:

انتخاب کلید مینیاتوری مناسب برای ساختمان و مدارهای الکتریکی مهم است. در ادامه، به برخی از پارامترهای مهم برای انتخاب کلید مینیاتوری اشاره می‌کنم:
جریان نامی (Rated Current): جریان نامی حداکثر مقدار جریانی است که کلید می‌تواند بدون خاموش شدن تحمل کند. انتخاب جریان نامی باید با توجه به مصرف‌کننده‌ها و نیازهای مدار انجام شود.
مشخصات تریپ (Trip Characteristics): مشخصات تریپ براساس رابطه‌ی بین جریان و زمان تریپ تعیین می‌شود. این مشخصات شامل زمان تریپ و جریان مورد نیاز برای قطع کلید می‌شود.
تعداد پل (Number of Poles): تعداد پل کلید مینیاتوری نیز مهم است. معمولاً از کلیدهای تک پل (یک فاز)، دو پل (دو فاز)، سه پل (سه فاز) و چهار پل (سه فاز با نیوترال) استفاده می‌شود.
ظرفیت شکست (Breaking Capacity): ظرفیت شکست کلید مینیاتوری نشان‌ دهنده‌ی قدرت قطع کلید در مواقع اتصال کوتاه است. انتخاب کلید با ظرفیت شکست مناسب برای مدارها بسیار مهم است.
ولتاژ کارکرد (Operating Voltage): ولتاژ کارکرد کلید مینیاتوری باید با ولتاژ مدار همخوانی داشته باشد.
ولتاژ عایق (Insulation Voltage): ولتاژ عایق کلید نشان‌ دهنده‌ی حداکثر ولتاژی است که کلید می‌تواند بدون خرابی تحمل کند.
عمر مکانیکی و الکتریکی (Mechanical and Electrical Endurance): عمر مکانیکی و الکتریکی کلید مینیاتوری نشان‌ دهنده‌ی تعداد دوره‌های قطع و وصل مکانیکی و الکتریکی است. انتخاب کلید با عمر مطلوب برای کاربری مورد نظر اهمیت دارد.
ابعاد (Dimensions): ابعاد کلید مینیاتوری باید با فضای موجود در تابلو برق همخوانی داشته باشد.
بهتر است از تولیدکننده‌ها و منابع قابل‌اعتماد برای تهیه کلیدها استفاده کنید.

دسته بندی کلیدهای مینیاتوری:

کلید مینیاتوری یکی از اجزای مهم در سیستم‌های برقی است که به عنوان فیوز مینیاتوری نیز شناخته می‌شود. این کلیدها در مدارهای الکتریکی نصب می‌شوند و وظیفه حفاظت از مدارها در برابر جریان‌های غیرمجاز را دارند. به طور کلی، کلید مینیاتوری با عبارت لاتین "Miniature Circuit Breaker" (MCB) شناخته می‌شود¹. این کلیدها در انواع مختلفی تولید می‌شوند و بر اساس معیارهای مختلفی مانند تعداد پل‌ها، میزان جریان، قدرت قطع، و نوع کاربرد تقسیم‌بندی می‌شوند. بیایید به بررسی انواع کلید مینیاتوری بپردازیم:
1.نوع B (روشنایی): این نوع کلید مینیاتوری برای مصارف روشنایی استفاده می‌شود.
2. نوع C (موتوری):در صنعت و مدارهای موتوری از کلیدهای مینیاتوری نوع C استفاده می‌شود.
3. نوع D (ترانسفورماتوری): این نوع کلید مینیاتوری به عنوان فیوز ترانسفورماتوری نام دارد.
4. نوع K (قدرت):کلید مینیاتوری نوع K به عنوان فیوز قدرت شناخته می‌شود.
5. نوع Z (حساس): این نوع کلید فیوز بسیار حساس است.
به طور کلی، کلیدهای مینیاتوری در سیستم‌های برق کشی و مدارهای الکتریکی ساختمان‌ها را در برابر جریان‌های اضافی که ممکن است به مدار وارد شود، حفظ می‌کنند⁶. انتخاب نوع مناسب کلید مینیاتوری بر اساس نیاز و نوع کاربرد مهم است. همچنین، تجهیزات جانبی مانند تابلوها و تجهیزات ایمنی نیز در نصب کلیدهای مینیاتوری اهمیت دارند.

مزایا و معایب کلید مینیاتوری:

کلید مینیاتوری (MCB) یکی از اجزای مهم در سیستم‌های برقی است که به عنوان فیوز مینیاتوری نیز شناخته می‌شود. این کلیدها در مدارهای الکتریکی نصب می‌شوند و وظیفه حفاظت از مدارها در برابر جریان‌های غیرمجاز را دارند. بیایید به بررسی مزایا و معایب کلید مینیاتوری بپردازیم:
مزایا: 1. حمل‌ونقل آسان: کلیدهای مینیاتوری از جنس مواد مقاوم ساخته شده‌اند، با وزن سبک و اندازه کوچک که آن‌ها را قابل‌حمل و نقل می‌کند.
2. صرفه‌جویی در فضا: نسبت به فیوزها، کلیدهای مینیاتوری فضای کمتری اشغال می‌کنند.
3. مقاومت و قابلیت تحمل بالا: MCB قابلیت تحمل جریان‌های بالا را دارد و در مقابل شرایط نامطلوب مقاوم است.
4. عمر طولانی:کلیدهای مینیاتوری دارای عمر طولانی‌تری نسبت به فیوزها هستند.
5. قابلیت استفاده در برد واقعی: MCB به عنوان یک وسیله محافظ (مانند یک “قطع کننده”) عمل می‌کند که به سرعت در برابر گرمای بیش از حد، اتصال کوتاه و شرایط اضافه بار عکس العمل نشان می‌دهد.
معایب:
1. هزینه بیشتر: نسبت به فیوزها، هزینه کلیدهای مینیاتوری بیشتر است.
2. هزینه صفحه تقسیم برق پشتیبانی کننده: نصب کلیدهای مینیاتوری نیاز به صفحه تقسیم برق پشتیبانی کننده دارد که هزینه‌برتری نسبت به جعبه تقسیم برق ساده دارد.
3. ممکن است گاهی اوقات درست کار نکند:اگر کلید مینیاتوری به درستی عمل نکند، مدارها در معرض خطر قرار می‌گیرند.
4. مصارف محدود: کلیدهای مینیاتوری معمولاً در مصارف کوچک مانند خانگی استفاده می‌شوند و برای مصارف بزرگتر و صنعتی، کلیدهای اتوماتیک کمپکت مناسب‌تر هستند